Hội đồng đón nhận lẵng hoa tươi thắm của các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước: Tổng Bí thư Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng; Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch nước Cộng hòa XHCN Việt Nam Võ Văn Thưởng; Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính; Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc Hội Vương Đình Huệ; Ủy viên Bộ Chính trị, thường trực Ban Bí thư Trương Thị Mai; Ủy viên Trung ương Đảng, phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà.
Tới dự Lễ kỷ niệm có đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương; Đồng chí Nguyễn Khoa Điềm, nguyên Ủy viên Bộ chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, nguyên Trưởng ban Tư tưởng Văn hóa Trung ương, Chủ tịch kiêm nhiệm Hội đồng khóa đầu tiên; PGS-TS, nhà văn Nguyễn Thế Kỷ, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Tổng Giám đốc Đài TNVN, Chủ tịch Hội đồng cùng lãnh đạo các ban, bộ, ngành, địa phương, cơ quan; Lãnh đạo Hội đồng qua các nhiệm kỳ, cơ quan Đảng Trung ương, Ban Tuyên giáo, Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuât Việt Nam, các Hội chuyên ngành Văn học Nghệ thuật Trung ương, Ban Tổ chức Trung ương, Văn phòng Trung ương Đảng … các nhà khoa học, văn nghệ sĩ, nhà nghiên cứu Lý luận Phê bình văn học, nghệ thuật, phóng viên các cơ quan Báo, Đài Trung ương, TP. Hà nội, TP. Hồ Chí Minh và một số tỉnh thành trong cả nước.
Sau chương trình văn nghệ chào mừng là Lễ chào cờ và diễn văn Lễ kỷ niệm của PGS-TS, nhà văn Nguyễn Thế Kỷ, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Tổng Giám đốc Đài TNVN, Chủ tịch Hội đồng. PGS-TS, nhà văn Nguyễn Thế Kỷ đã ôn lại quá trình hình thành, phát triển và những thành tựu đạt được của Hội đồng trong 20 năm qua: “Đầu thập niên chín mươi của thế kỷ XX, sau khi mô hình Chủ nghĩa Xã hội hiện thực ở Liên Xô và một số nước Đông Âu sụp đổ, các nước XHCN còn lại và phong trào cộng sản, cánh tả trên thế giới rơi vào tình thế hết sức khó khăn, tư tưởng chính trị dao động, trật tự xã hội có nhiều biến động phức tạp.
Ở nước ta, sự nghiệp đổi mới do Đảng Cộng sản Việt Nam khởi xướng và lãnh đạo (từ Đại hội VI, năm 1986) mới đi được một chặng đường chưa đủ dài, vừa tìm tòi, vượt ghềnh thác, vừa bảo đảm sự ổn định chính trị và mở lối phát triển kinh tế-xã hội. Cùng với một số thành tựu và bài học bước đầu, quá trình đổi mới của ta cũng bộc lộ không ít lúng túng, bất cập cần được nhìn nhận đầy đủ và điều chỉnh đúng đắn, kịp thời. Bối cảnh đó tác động mạnh mẽ, nhiều chiều đến các tầng lớp nhân dân, trong đó có giới trí thức, văn nghệ sỹ. Trên lĩnh vực văn học, nghệ thuật, một số nhà nghiên cứu lý luận, phê bình và văn nghệ sĩ có biểu hiện hoang mang, dao động; một số người phủ nhận hệ thống lý luận văn nghệ Mác-xít; đòi văn nghệ thoát ly sự lãnh đạo của Đảng …
Để bảo vệ chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, xử lý đúng đắn mối quan hệ giữa chính trị và văn nghệ, đấu tranh phản bác các quan điểm, luận điểm sai trái, thù địch, Ban Bí thư Trung ương Đảng (khóa IX) đã ban hành Quyết định số 81-QĐ/TW, ngày 10/09/2003 về việc thành lập Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương.
Theo Quyết định số 210-QĐ/TW của Ban Bí thư về chức năng, nhiệm vụ của Hội đồng là “Cơ quan tư vấn cho Đảng và Nhà nước về công tác Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật”, chịu sự chỉ đạo của Ban Bí thư, thường xuyên và trực tiếp là đồng chí Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương; nắm bắt, nghiên cứu, đánh giá tình hình lý luận, phê bình, sáng tác, xuất bản, quảng bá văn học, nghệ thuật, tham gia tổ chức nghiên cứu lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật, tổng kết thực tiễn, góp phần bổ xung và hoàn thiện quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về văn học, nghệ thuật trước yêu cầu mới, tư vấn đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ về văn học, nghệ thuật, xét tặng thưởng và hỗ trợ tác phẩm lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật chất lượng cao, phát hiện biểu dương các nhân tố mới trong hoạt động phê bình, góp phần xây dựng đời sống văn học, nghệ thuật phong phú, lành mạnh, coi trọng xây dựng nhân cách, đạo đức con người Việt Nam, đấu tranh chống lại các quan điểm sai trái, lệch lạc, phản động trong văn học, nghệ thuật, bảo vệ đường lối văn nghệ của Đảng.
Hai mươi năm qua, Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương tập trung nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, tư vấn giúp Đảng, Nhà nước xây dựng và lãnh đạo thực hiện nhiều nghị quyết, chính sách ở tầm chiến lược, vĩ mô về văn hóa, nghệ thuật; Tư vấn và hỗ trợ nhiều ban, bộ, ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị trong công tác chỉ đạo, quản lý văn hóa, văn nghệ; Tổ chức nhiều cuộc hội thảo, tọa đàm, nghiên cứu khoa học; hoàn thành các đề án, đề tài khoa học cấp Nhà nước và cấp ban, cấp bộ; Tiến hành nhiều cuộc khảo sát thực tiễn, nghiên cứu lý luận ở trong và ngoài nước, tư vấn giúp lãnh đạo Đảng và Nhà nước, các ban, bộ, ngành, địa phương nhiều vấn đề quan trọng, cấp thiết về văn hóa, văn nghệ.
Hội đồng tổ chức các hội nghị tập huấn nhằm nâng cao nhận thức, trình độ, năng lực và bản lĩnh cho đội ngũ cán bộ lĩnh vực tuyên giáo, văn hóa, văn nghệ, báo chí, xuất bản, truyền thông, nghiên cứu, giảng dạy về văn học, nghệ thuật; bồi dưỡng trình độ, nghiệp vụ cho các cây bút lý luận, phê bình, văn học, nghệ thuật trẻ.
Tổ chức các hội nghị, hội thảo, tọa đàm khoa học nhân các sự kiện trọng đại của đất nước, tôn vinh các danh nhân văn hóa và cách mạng tiêu biểu. Tập trung đánh giá, phân tích, dự báo tình hình, đề xuất phương hướng, giải pháp phát triển văn học, nghệ thuật trước yêu cầu mới; cung cấp và trang bị những kiến thức, kỹ năng cơ bản trong sáng tác, lý luận, phê bình, quảng bá và tiếp nhận giá trị văn học, nghệ thuật. Sau mỗi hội nghị, hội thảo, Hội đồng có báo cáo gửi Ban Bí thư, Ban Cán sự đảng Chính phủ, Ban Tuyên giáo Trung ương và các cơ quan liên quan; các tham luận có chất lượng cao được Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia- Sự thật biên tập, in thành sách để tuyên truyền, phổ biến rộng rãi.
Hội đồng đã tổ chức được 16 cuộc hội thảo khoa học cấp quốc gia, hàng chục cuộc hội thảo, tọa đàm khoa học cấp ban đảng, góp ý các dự thảo văn kiện trình các kỳ Đại hội Đảng; Dự thảo các nghị quyết của Ban chấp hành Trung ương, của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về văn hóa, văn nghệ; Thể chế hóa, hiện thực hóa đường lối, nghị quyết của Đảng bằng chính sách, cơ chế, nguồn lực của Nhà nước; Góp ý, phản biện nội dung, chương trình văn học trong sách giáo khoa các cấp học phổ thông; Vấn đề nghiên cứu, giảng dạy các bộ môn văn học, mỹ học và ngôn ngữ trong các trường đại học, cao đẳng; Đánh giá tình hình, nêu giải pháp góp phần tháo gỡ khó khăn cho các lĩnh vực văn học, điện ảnh, sân khấu, âm nhạc, mỹ thuật, nhiếp ảnh, kiến trúc, múa, văn nghệ các dân tộc thiểu số, văn nghệ dân gian.
Hằng năm, Hội đồng tổ chức thẩm định và trao Tặng thưởng các tác giả có tác phẩm lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật xuất sắc và hỗ trợ xuất bản cho các bản thảo sách có chất lượng cao. Qua 20 năm xây dựng, trưởng thành, có 07 đồng chí là Lãnh đạo và Ủy viên Hội đồng được Chủ tịch Nhà nước tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học, nghệ thuật và khoa học, công nghệ, có 25 đồng chí là Lãnh đạo và Ủy viên Hội đồng được Chủ tịch nước tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học, nghệ thuật và khoa học, công nghệ và nhiều giải thưởng danh giá khác.
Cơ quan ngôn luận và trao đổi kiến thức, chuyên môn của Hội đồng, từ chỗ là bản tin khoa học, đến năm 2012 được nâng cấp thành tạp chí Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật; Được Hội đồng chức danh giáo sư nhà nước đưa vào danh mục tạp chí được tính điểm khoa học cao nhất là 1 điểm...”
Phát biểu chỉ đạo tại buổi lễ, đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương đã ghi nhận và biểu dương nỗ lực, sáng tạo và thành tích mà Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương đã đạt được trong 20 năm qua. Trân trọng cảm ơn, ghi nhận sâu sắc nỗ lực, sáng tạo và công lao đóng góp của các đồng chí Lãnh đạo và thành viên Hội đồng các thời kỳ; Các chuyên gia, nhà khoa học, nhà lý luận, phê bình và anh chị em văn nghệ sĩ đối với sự phát triển và trưởng thành của Hội đồng.
Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa cũng yêu cầu: “Hội đồng tiếp tục phát huy, huy động tối đa kinh nghiệm, trí tuệ, tâm huyết của các đồng chí lãnh đạo và thành viên Hội đồng qua các thời kỳ; Các nhà khoa học, nhà nghiên cứu lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật trong cả nước; Bám sát và thấu hiểu sâu sắc hơn nữa thực tiễn văn học, nghệ thuật đang vận động, phát triển đa dạng, phong phú; Từ đó nâng cao khả năng phát hiện, dự báo, tổ chức nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn một cách khoa học và có hệ thống đối với những vấn đề lớn đang đặt ra.
Tăng cường số lượng, gắn với nâng cao chất lượng báo cáo tư vấn cho Đảng, Nhà nước, nhất là tư vấn chuyên đề, chuyên sâu. Kiên định phát huy vai trò nền tảng, chủ đạo của mỹ học Mác-xít, tư tưởng Hồ Chí Minh về văn học, nghệ thuật; Tổ chức nghiên cứu thấu đáo tư tưởng văn nghệ truyền thống của cha ông; Đồng thời tiếp thu có chọn lọc tinh hoa lý luận văn học, nghệ thuật trên thế giới; Từng bước xây dựng và hoàn thiện hệ thống lý luận văn nghệ Việt Nam. Đây là nhiệm vụ được khẳng định tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thức XI.
Hội đồng đã góp sức triển khai nghiên cứu bước đầu, có kết quả tốt; Nay cần tiếp tục triển khai một cách bền bỉ, đảm bảo hiệu quả, thiết thực. Đồng thời, chú trọng tư vấn cơ chế, chính sách phát huy vai trò của văn học, nghệ thuật trong triển khai thực hiện hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới.
Hợp tác, liên kết chặt trẽ hơn nữa với đội ngũ những người làm công tác lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật, qua đó góp phần định hướng và nâng cao hiệu quả các hoạt động sáng tạo, quảng bá và tiếp nhận văn học, nghệ thuật. Mở rộng các diễn đàn học thuật, nâng cao tinh thần đối thoại, tranh luận thật sự dân chủ, nghiêm túc, trách nhiệm nhằm nâng cao tính khoa học, tính chiến đấu, tính thuyết phục của công tác lý luận, phê bình. Tiếp tục đổi mới và nâng cao chất lượng Tạp chí Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật; Kịp thời phát hiện, biểu dương các nhân tố mới, tiêu biểu; Tích cực, chủ động tham gia hiệu quả công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong lĩnh vực văn học, nghệ thuật.
Hội đồng phát huy tốt hơn nữa vai trò là cầu nối giữa Đảng và đội ngũ văn nghệ sĩ; Thường xuyên cung cấp, cập nhật chủ trương chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước về văn hóa, văn nghệ; Đồng thời nắm bắt, phản ánh, dự báo tâm tư, tỉnh cảm, nguyện vọng chính đáng của đội ngũ văn nghệ sĩ, các nhà nghiên cứu, lý luận, phê bình văn học nghệ thuật. Tổ chức nghiên cứu, kiến nghị bổ sung, hoàn thiện chính sách về đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng, đãi ngộ, tôn vinh đội ngũ làm công tác nghiên cứu, lý luận, phê bình nói riêng và lực lượng sáng tạo văn học, nghệ thuật nói chung.
Tiếp tục xây dựng cơ chế và kế hoạch hợp tác quốc tế có hiệu quả trên lĩnh vực lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật. Chủ động phối hợp với các cơ quan nghiên cứu trong nước; Trao đổi hợp tác với các đối tác nước ngoài; Tổ chức các sinh hoạt học thuật chuyên sâu để đánh giá, định hướng việc dịch thuật, tiếp thu, vận dụng đúng đắn, chắt lọc tinh hoa, thành tựu văn học, nghệ thuật thế giới. Đồng thời tham gia giới thiệu, quảng bá, lan tỏa các giá trị văn học, nghệ thuật của dân tộc, nhất là thành tựu sau 40 năm đất nước đổi mới đến với bạn bè quốc tế.
Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, đơn vị liên quan, chủ động tham gia tổng kết thực tiễn; sơ kết, tổng kết nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Đảng trong lĩnh vực văn học, nghệ thuật. Trước mắt tập trung nghiên cứu, đóng góp vào quá trình tổng kết 10 năm thực hiện nghị quyết số 33 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI “Về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước”; Tổng kết 50 năm nền văn học, nghệ thuật Việt Nam sau ngày đất nước thống nhất (30/04/1975-30/04/2025); Tổng kết 40 năm xây dựng, phát triển văn hóa, con người Việt Nam trong thời kỳ đổi mới; Thiết thực đóng góp xây dựng các văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng trên lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật.
Phát huy bài học kinh nghiệm qua 20 năm xây dựng và trưởng thành, tiếp tục xây dựng cơ quan Hội đồng ngày càng chuyên nghiệp, vững mạnh toàn diện, không ngừng đổi mới nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác. Từng thành viên Hội đồng, Thường trực Hội đồng, công chức, viên chức, người lao động nhận thức sâu sắc về vai trò, trách nhiệm, không ngừng rèn luyện, nâng cao bản lĩnh chính trị, trình độ, năng lực, uy tín chuyên môn; Phát huy tinh thần đoàn kết, chủ động, sáng tạo, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao trong thực hiện nhiệm vụ của Hội đồng.”
Sau diễn văn của PGS-TS, nhà văn Nguyễn Thế Kỷ, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Tổng Giám đốc Đài TNVN, Chủ tịch Hội đồng và phát biểu chỉ đạo của đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương là trình chiếu phim tài liệu về 20 năm xây dựng và trưởng thành của Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương, cùng các phát biểu của PGS-TS Nguyễn Hồng Vinh, nguyên Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, nguyên Phó Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương, nguyên Chủ tịch Hội đồng; Nhà thơ Hữu Thỉnh, nguyên Bí thư Đảng Đoàn, nguyên Chủ tịch Liên hiệp các Hội văn học, nghệ thuật Việt Nam; Nhà văn Niê Thanh Mai, Phó Chủ tịch Hội văn học, nghệ thuật các dân tộc thiểu số Việt Nam, Chủ tịch Hội văn học, nghệ thuật Đắc lắc, Ủy viên trẻ nhất của Hội đồng.
Cũng tại buổi lễ, Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương và Ban Biên tập Tạp chí Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật chính thức khai trương Tạp chí điện tử với tên miền https://lyluanphebinh.vn đánh dấu bước phát triển mới về nội dung, hình thức, công nghệ của Tạp chí, nối dài kênh thông tin, mở rộng diễn đàn nghiên cứu, trao đổi học thuật về văn học, nghệ thuật trên nền tảng số và kết nối internet./.
