ÂM NHẠC - KẾT NỐI VÀ LAN TỎA
Tổ khúc Súy Vân
Đây là hoạt động nằm trong khuôn khổ kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Nhà giáo Nhân dân, nhạc sĩ Hoàng Kiều.
Tới dự buổi tọa đàm có PGS-TS, nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân, Phó Chủ tịch Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam, Chủ tịch Liên hiệp các hội VHNT Việt Nam; Thiếu tướng, nhạc sĩ Đức Trịnh, Chủ tịch Hội Nhạc sĩ Việt Nam; NSND Trịnh Thúy Mùi, Phó Chủ tịch Liên hiệp các hội VHNT Việt Nam, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam; TS, nhà viết kịch Nguyễn Đăng Chương, Phó Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam; NSND Quốc Chiêm, Chủ tịch Liên hiệp các Hội VHNT Hà Nội; nhac sĩ NSND Nguyễn Quang Vinh, Chủ tịch Hội Âm nhạc Hà Nội; NSND Văn Chương, Trưởng ban Văn học- Nghệ thuật- Âm nhạc (VOV3); nhà nghiên cứu, nhà báo Nguyễn Thế Khoa, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu, Bảo tồn, Phát huy Văn hóa dân tộc, tổng Biên tập Tạp chí Văn Hiến Việt Nam; NSND Thu Huyền PGĐ phụ trách Nhà hát Chèo Hà Nội … .
Cùng dự có đại diện Hội Nhạc sĩ Việt Nam; Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam; Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam; Viện nghiên cứu Bảo tồn và Phát huy Văn hóa dân tộc, Nhà hát Chèo Việt Nam, Tạp chí Văn Hiến, Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam; Trường Đại học Sân khấu Điện ảnh Hà nội; Nhà hát Chèo Hà Nội; Nhà hát Chèo Quân đội; Nhà hát Chèo Việt Nam; Nhà hát Chèo Ninh Bình; Nhà hát Chèo Bắc Ninh; Nhà hát Chèo Thanh Hóa; Trường Nghệ thuật Đà Nẵng … các nhà nghiên cứu nghệ thuật, nhạc sĩ, nhà giáo, nghệ sĩ Chèo, nhà viết kịch, cùng các vị khách quí, phóng viên thông tấn, báo đài và gia đình NGND, nhạc sĩ Hoàng Kiều.
Phát biểu đề dẫn Hội thảo, Thiếu tướng, nhạc sĩ Đức Trịnh, Chủ tịch Hội Nhạc sĩ Việt Nam nhấn mạnh về các vấn đề được thảo luận tại Hội thảo như sau:
"... Những đóng góp của NGND-NS Hoàng Kiều cho nghệ thuật sân khấu truyền thống Việt Nam; Sự sáng tạo độc đáo và thành công về âm nhạc của nhạc sĩ Hoàng Kiều trong vở Chèo Súy Vân; Những câu truyện nhỏ - Kỷ niệm ấn tượng về Nhạc sĩ Hoàng Kiều; Những sáng tác-chấp bút kịch bản và nghiên cứu khoa học tiêu biểu của NGND-NS Hoàng Kiều ".
Trong cuộc Hội thảo này, tham luận “Những đóng góp to lớn của Nhạc sĩ, NGND Hoàng Kiều cho sự kế thừa và phát triển Sân khấu Chèo Việt Nam cuối thế kỷ 20 đầu thế kỷ 21” của TS Trần Đình Ngôn do PGS-TS Hà Hoa đọc đã khẳng định:
“Nhạc sĩ, Nhà giáo Nhân dân Hoàng Kiều là một nhà hoạt động sân khấu có nhiều đóng góp tích cực và để lại ấn tượng sâu sắc trong sự nghiệp kế thừa và phát triển nghệ thuật Chèo của dân tộc nửa cuối thế kỷ 20 đầu thế kỷ 21. Hoạt động và những đóng góp của ông cho sân khấu Chèo thể hiện trên nhiều phương diện, từ sáng tác âm nhạc cho đến viết kịch bản, đạo diễn, nghiên cứu khoa học và đào tạo nghệ sĩ Chèo. Trong đó, ba lĩnh vực nổi trội nhất đó là những cống hiến của ông cho âm nhạc Chèo, cho việc nghiên cứu khoa học về Chèo và đào tạo các nghệ sĩ Chèo cho sân khấu Chèo hiện đại…”
Về “Đóng góp của Nhạc sĩ Hoàng Kiều cho Nghệ thuật Chèo là đỉnh cao”, TS, NSND Thanh Ngoan nhấn mạnh:
“Trong dòng chảy của Chèo hiện đại, có thể nói, NGND, nhạc sĩ Hoàng Kiều là một trong những người đặt nền móng cho một lối viết nhạc sân khấu mẫu mực, đầy sáng tạo mà vẫn giữ được bản sắc truyền thống. Điều này thể hiện rõ nhất qua vở Súy Vân, một tác phẩm điển hình cho sự kết hợp hoàn hảo giữa hiểu biết sâu sắc về văn hóa nghệ thuật truyền thống Việt Nam và khả năng sáng tạo đỉnh cao trong âm nhạc sân khấu. Với Súy Vân, ông không chỉ vận dụng tài tình các chất liệu Chèo cổ mà còn cùng êkíp nâng tầm thành một vở diễn mẫu mực về âm nhạc, hát, múa, diễn - những yếu tố cốt lõi làm nền nghệ thuật Chèo ...."
Nói về Nhạc sĩ, NGND Hoàng Kiều, nhà giáo Bích Ngọc vợ của ông xúc động chia sẻ:
“Nói về anh Hoàng Kiều - người chồng yêu quý của tôi, thì với tôi, anh là người đàn ông đáng yêu nhất trong cuộc đời. Không chỉ bởi anh là một nhạc sĩ, một nhà nghiên cứu, một nhà giáo uyên bác và tài hoa mà trên hết, anh là người chồng đôn hậu, thủy chung, một người cha tuyệt vời của các con tôi, và là người bạn đời đầy yêu thương, chia sẻ…”
NSND Quốc Chiêm, Chủ tịch Liên hiệp các Hội VHNT Hà Nội, một trong những học trò của NGND, nhạc sĩ Hoàng Kiều trong tham luận có tiêu đề “Nhớ Thầy” đã chia sẻ lòng biết ơn với thầy như sau:
“… Nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Thầy, những học trò như em vô cùng biết ơn Thầy và các thầy cô đã truyền dạy để chúng em được làm nghệ thuật, bộ môn nghệ thuật Chèo truyền thống Việt Nam.
Nhớ thầy, nhớ giọng nói, nhớ nụ cười hiền hậu, nhớ những bài giảng di dỏm sâu sắc. Thầy cười và dặn tôi rằng: “Chèo không phải chỉ là hát, Chèo là kể. Con không kể bằng trái tim mình thì khán giả chẳng ai nghe. Từ câu nói ấy, tôi học hát bằng cả trái tim, học từng bước chân thư sinh, nam ngang, hề gậy, hề mồi, lão say,…từ ánh mắt của nhân vật trong Chèo. Thầy dạy Chèo cổ, không chỉ là một bộ môn nghệ thuật biểu diễn mà là một đạo sống - Đạo của lòng trung, nghĩa, hiếu, tiết liệt và tình người. Những lời nói, lời dặn dò của Thầy thấm thía, sẽ còn mãi trong tôi.”
Tại Hội thảo này, soạn giả Mai Văn Lạng, Trưởng phòng Dân ca và Nhạc cổ truyền của Ban Văn học-Nghệ thuật- Âm nhạc VOV3 nhấn mạnh những đóng góp của NGND, nhạc sĩ Hoàng Kiều với làn sóng Đài TNVN:
"Trong quá trình chỉnh lý, nâng cao các vở chèo cổ, Nhạc sỹ Hoàng Kiều cùng với cộng sự đã “làm mới” các làn điệu chèo như viết nhạc nền trong phần nói thơ, rồi phân trổ cho các làn điệu. Nhạc sỹ NGND Hoàng Kiều cũng tìm hiểu và phân tích cách phổ thơ, lồng điệu của các nghệ nhân xưa cho các làn điệu chèo, ông đã viết sách, giảng dạy và gián tiếp đào tạo các soạn giả viết lời mới cho chèo.
Chính nhờ yêu tố này mà các bài ca lẻ trong chèo được tách ra khỏi vở diễn, có một đời sống riêng, độc lập, tạo nên một loại hình mới là HÁT CHÈO trên Đài. Và cũng nhờ Nhạc sỹ Hoàng Kiều và cộng sự, các bài hát chèo lời mới có nhạc nền, trong nói thơ, nhạc dạo giữa bài tạo nên một nét riêng cùng với các nghệ sỹ và làm nên thương hiệu “hát chèo hay như Đài”.
Ngoài ra, nhạc sĩ Hoàng Kiều còn trực tiếp trò chuyện hàng trăm buổi nói về nghệ thuật Chèo trên làn sóng Đài TNVN để thính giả hiểu hơn về Chèo.”
Sau 3 tiếng thảo luận, Hội thảo đã nhận được 20 tham luận của các tác giả và đăng trong tập Kỷ yếu cũng như 11 ý kiến phát biểu trực tiếp của các nhà nghiên cứu, học giả, nghệ sĩ tham gia buổi tọa đàm, tập trung vào những đóng góp của NGND, nhạc sĩ Hoàng Kiều đối với nghệ thuật truyền thống nói chung và nghệ thuật Chèo nói riêng, sự nghiệp đào tạo, viết nhạc nền, sưu tầm biên soạn, chỉnh lý hát Chèo, sáng tác múa Chèo… và khẳng định:
- NGND, nhạc sĩ Hoàng Kiều là một trong những người đi tiên phong sưu tầm ghi chép, sưu tập tất cả các làn điệu Chèo cổ, qua đó khơi gợi việc bảo tồn, lưu giữ, phát huy những giá trị của sân khấu truyền thống đặc biệt là nghệ thuật Chèo.
- Ông cũng là người đi tiên phong trong việc sáng tác nhạc nền (Nhạc không lời) trong các tác phẩm sân khấu. Đặc biệt là nhạc không lời cho các vở Chèo cổ như: Vở Súy Vân và Quan Âm thị Kính ...
- Ông cũng là người đi đầu trong sáng tác các làn điệu chèo mới dựa trên cơ sở các nguyên tắc, cấu trúc của các làn điệu Chèo cổ
- NGND, nhạc sĩ Hoàng Kiều có đóng góp to lớn trong việc đào tạo nguồn nhân lực kịch hát truyền thống đặc biệt là nghệ thuật Chèo. Học trò của ông có mặt ở hầu hết các đơn vị nghệ thuật Chèo chuyên nghiệp toàn quốc.
- NGND, nhạc sĩ Hoàng Kiều còn tham gia nghiên cứu khoa học tiêu biểu là ba cuốn “Bước đầu tìm hiều sân khấu Chèo”; “Tiếng Cười trong Chèo” và “Sử dụng các làn điệu Chèo”.
- NGND, nhạc sĩ Hoàng Kiều còn có đóng góp trong việc tham gia sáng tác các kịch bản cũng như chỉnh lý, cải biên những vở Chèo cổ, Chèo cải lương để phù hơp với nhu cầu thưởng thức của nhân dân trong thời kỳ mới. Ông còn sáng tác múa trong Chèo v.v…
- Các tham luận tập trung vào chủ đề “Tình cảm của nhiều thế hệ học trò với NGND, nhạc sĩ Hoàng Kiều” và khẳng định ông là người cả một đời sáng tạo, cống hiến, hy sinh cho nghệ thuật Chèo, cho nhiều thế hệ nghệ sĩ và cho gia đình.
- Ông cũng là người thầy hết mực thương yêu học trò, một người bình dị, mộc mạc, khiêm nhường, chân thành, nhiệt huyết, hy sinh tất cả những gì thuộc về cá nhân mình cho các thế hệ học trò, khát vọng đào tạo được các nghệ sĩ tài năng.
Nằm trong khuôn khổ kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Nhà giáo Nhân dân, nhạc sĩ Hoàng Kiều, chương trình Tọa đàm “Nhà giáo nhân dân, nhạc sĩ Hoàng Kiều với sự phát triển nghệ thuật Sân khấu – Âm nhạc Chèo” là hoạt động trọng tâm bên cạnh chương trình biễu diễn vở Chèo“Súy Vân”do ông viết nhạc nền diễn ra vào tối cùng ngày./.
